Czy można stanąć na obu półkulach jednocześnie? Sprawdź w Greenwich!

Wbrew pozorom to nie takie trudne! Wystarczy przyjechać do Greenwich. Przebiega tu najsłynniejszy południk świata o długości geograficznej 0^o 0’ 0’’

Za południk zerowy uznano go na międzynarodowej konwencji 13 października 1884 r. Wcześniej, przez wiele stuleci, za miejsce przebiegu południka zerowego przyjmowano El Hierro, wyspę archipelagu Wysp Kanaryjskich, zwanej także Wyspą Południkową. Był to najdalej na zachód wysunięty ląd „Starego Świata”, odkryty już w II w. przez Ptolemeusza.

Południk przebiega przez londyńskie Greenwich na terenie Dawnego Obserwatorium Królewskiego, założonego w 1675 r. przez króla Karola II. Celem obserwatorium był rozwój wiedzy geograficznej, która miała przysłużyć się kolonialnym podbojom. Był to czas zaciętej rywalizacji pomiędzy Anglią i Francją o dominację na morzach i oceanach, dlatego tak istotny stał się problem obliczania długości geograficznej. Niezbędna do tego była znajomość dokładnego czasu, który wyznaczano własnie w obserwatorium. Jednym z kierowników obiektu był słynny astronom Edmund Halley – odkrywca eliptycznych orbit kometarnych, który przepowiedział powrót komety, nazwanej dziś jego imieniem.

Obecnie w budynku znajduje się muzeum, w którym można zobaczyć przedmioty związane z historią precyzyjnego mierzenia czasu: pierwszy chronometr skonstruowany przez Johna Harrisona, XIX-wieczny teleskop Grubba (największy w Wielkiej Brytanii), czy najdokładniejszy w historii zegar wahadłowy Fedchenko clock.

Przebieg południka zerowego, nazywanego także „Południkiem Greenwich” (The Greenwich Meridian), jest zaznaczony na ścianie obserwatorium, a także na dziedzińcu, za pomocą stalowej listwy.

fot. leannetpf – flickr.com / CC

Czas południka zerowego – Greenwich Mean Time (GMT) – uznawano za standardowy czas uniwersalny aż do 1986 r. Został on zastąpiony przez Coordinated Universal Time (UTC), który uwzględnia nieregularność ruchu obrotowego Ziemi i jest koordynowany względem czasu słonecznego.    

Chcesz stanąć na półkuli wschodniej i zachodniej jednocześnie? Przyjedź do Greenwich i wejdź na teren dawnego obserwatorium.

Jest tylko jeden problem…

Wraz z rozwojem techniki satelitarnej w 1984 r. powstała nowa, bardziej precyzyjna, siatka geograficzna świata WGS84 (World Geodetic System – na niej wzorowany jest system nawigacji satelitarnej GPS, czas UTC oraz wszystkie mapy). Według nowych pomiarów południk zerowy nadal przebiega przez park Greenwich ale…102 metry dalej :)

(Co ciekawe, w związku z wprowadzeniem nowego systemu, swoją długość geograficzną w 1984 r. zmienił także Południk Warszawski – został przesunięty o 7 sekund kątowych na zachód).

Chociaż zarys południka zerowego stracił swoje pomiarowe znaczenie, to magia podziału Ziemi na półkulę wschodnią i zachodnią nadal działa. Można się o tym przekonać razem z tłumem turystów, którzy co roku odwiedzają dziedziniec obserwatorium.

Ja też uległam tej magii… :)