„Nie ma takiego miasta – Londyn! Jest Lądek, Lądek Zdrój” ;)

Piętrowe autobusy, czerwona budka telefoniczna, lewostronny ruch, angielska pogoda oraz… słynny cytat z kultowej komedii „Miś” Stanisława Barei. To moje pierwsze skojarzenia ze stolicą Wielkiej Brytanii. Londyn fascynował mnie od czasów szkolnych czytanek z angielskiego, ale dopiero niedawno udało mi się pierwszy raz stanąć pod Big Benem. Miasto zachwyciło mnie swoją wielokulturowością. To niezwykła, kosmopolityczna metropolia, wielki tygiel narodów, ras i języków. Imponujący kawał historii, mnóstwo zabytków i symboli. O tym, co koniecznie trzeba zrobić w Londynie, przeczytasz TUTAJ. A dziś 10 symboli stolicy UK

www.pixabay.com

1. KRÓLOWA i MONARCHIA

Na tron Zjednoczonego Królestwa wstąpiła w wieku zaledwie 26 lat. Za jej panowania zgasło brytyjskie imperium i zakończyła się epoka zimnej wojny. Przetrwała 13 brytyjskich premierów, 12 amerykańskich prezydentów i 7 papieży. 6 lutego 2012 r. obchodziła diamentowy jubileusz (60-lecie) swojego panowania.

fot. Michael Garnette – flickr.com/CC

Królowa Elżbieta II, z dynastii Windsor, jest drugim najdłużej panującym monarchą na świecie (zaraz za królem Tajlandii) oraz drugim pod względem panowania monarchą Wielkiej Brytanii (jednak ma dużą szansę pobić ten rekord /brakuje jej niecałe 5 miesięcy/ i przegonić swoją praprababkę, królową Wiktorię, która zasiadała na tronie przez 63 lata i 216 dni).

AKTUALIZACJA: 9 września 2015 królowa Elżbieta II pobiła rekord panowania królowej Wiktorii (63 lata, 7 miesięcy i 2 dni) stając się najdłużej panującym monarchą Wielkiej Brytanii.

Oprócz tytułu królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Elżbieta II jest również głową 15 innych państw tzw. Wspólnoty Narodów, w tym Kanady, Australii, Jamajki i Nowej Zelandii.

2. BIG BEN

Big Ben to najsłynniejszy zegar świata, który 31 maja 2009 r. obchodził 150-lecie. Nazwa początkowo odnosiła się do samego dzwonu, dziś określa się nią także zegar oraz samą wieżę. W 2012 r. wieżę oficjalnie nazwano Elizabeth Tower dla uhonorowania 60-letniego panowania królowej Elżbiety II.

Początki 96-metrowej wieży sięgają 1858 r., a na górę prowadzą 334 spiralne stopnie. Nazwa dzwonu ważącego 13,5 tony pochodzi od imienia znanego z pokaźnej tuszy sir Benjamina Halla, głównego komisarza robót.

Autorem projektu zegara był królewski astronom sir George Airy. Zegar miał co do sekundy odliczać czas i być skoordynowany z obserwatorium w Greenwich (więcej o Greenwich przeczytasz TUTAJ). Tarczę, zaprojektowaną przez Augustusa Pugina, osadzono w stalowej ramie o średnicy siedmiu metrów, podtrzymującej 312 kawałków opalizującego szkła. Długość wskazówki godzinowej wynosi 2,7 m, a minutowej 4,2 m. Rzymskie cyfry mają po 60 cm wysokości. Na każdej z czterech tarcz widnieje napis: „Domine salvam fac reginam nostram Victoriam primam” („Panie zachowaj naszą królową Wiktorię I”).

Zegar bardzo dokładnie wskazuje czas, ale w całej historii zdarzały się nieprzewidziane opóźnienia. W 1949 r. stado ptaków, które usiadło na wskazówce, było przyczyną opóźnienia o 41 minut. W noc sylwestrową 1962 r. z powodu śnieżycy Big Ben odnotował 10-minutowe opóźnienie. W 1976 r. zegar milczał aż 9 miesięcy, kiedy to wystąpiła pierwsza (i jedyna!) awaria mechanizmu odpowiedzialnego za uderzenia w dzwony. 27 maja 2007 r. o godz. 22.07 zegar przestał tykać na 90 minut, na szczęście naprawa zakończyła się sukcesem.

Na wieży znajdują się także dwa mniejsze dzwony, które co kwadrans wybijają kilka taktów „Mesjasza” G.F. G.F. Händla. Można je usłyszeć w radiu BBC Radio 4, a sygnał ten po raz pierwszy nadano 31 grudnia 1923 r.

Raz na cztery lata odbywa się wielkie czyszczenie Big Bena. Najsłynniejszy zegar świata myje specjalnie doprana ekipa alpinistów. Czyszczenie każdego z cyferblatów zajmuje niemal cały dzień, a cała operacja trwa cztery dni.

fot. www.onet.pl

3. TOWER BRIDGE

Tower Bridge (Most Wieżowy) jest, po Big Benie, najczęściej odwiedzanym zabytkiem w Londynie. Swoją nazwę zawdzięcza pobliskiej twierdzy Tower of London. Niezmiennie kojarzy się z panowaniem królowej Wiktorii oraz potęgą Brytyjskiego Imperium.

Jest jedynym zwodzonym mostem na Tamizie, umożliwiającym przepływanie statków oceanicznych do około 40,5 m wysokości powyżej poziomu wody. Przez pierwsze lata był otwierany nawet 6 tyś. razy rocznie, teraz jedynie tysiąc razy na rok.

Budowę mostu w stylu wiktoriańskim ukończono w 1894 r. Architektem arcydzieła ówczesnej inżynierii był Horace Jones, który zastosował modną wówczas konstrukcję: stalowy szkielet obłożony kamieniem w stylu neogotyckim. Porównywano go ze słynną już Wieżą Eiffla, która powstała pięć lat wcześniej (więcej o Wieży Eiffla przeczytasz TUTAJ).

Charakterystycznym elementem budowli są dwie wieże, połączone u góry dwoma pomostami (kładkami dla pieszych) zawieszonymi 34 m nad jezdnią i 44 m nad górnym poziomem w rzeki. Szerokość mostu wynosi 60 m.

Środkową część mostu stanowią dwa podnoszone przęsła, każde o wadze 1100 ton. Uniesione w górze, tworzą z płaszczyzną jezdni kąt 86 stopni. Potężny, napędzany parą, mechanizm mostu regulował otwarcie jego środkowej części. Obecnie stary mechanizm zastąpiono nowoczesnym elektrycznym urządzeniem. Każde przęsło podnosi się do góry w ciągu 90 sekund.

W 1952 r. na moście wydarzył się niebezpieczny wypadek: gdy autobus przejeżdżał przez most – przęsła nagle zaczęły się podnosić, na szczęście nikomu nic się nie stało.

4. PARASOL ORAZ LONDYŃSKA MGŁA

Podobno w Londynie pogoda dzieli się na trzy stany: właśnie pada, przed chwilą padało lub… zaraz zacznie padać :) Dlatego Londyn zawsze kojarzył mi się z nieodłącznym parasolem w ręku. Jednak okazało się, że mam wyjątkowe szczęście, bo na miejscu zastałam wspaniałą słoneczną pogodę i prawie bezchmurne niebieskie niebo (i to w styczniu!). Ale to podobno anomalia były… :)

Za to wokół londyńskiej mgły, która nadaje miastu tajemniczości, narosło wiele mitów. Niestety słynna mgła to najczęściej mieszanina mgły oraz smogu. Wraz rozwojem przemysłu w XIX w. miasto coraz częściej zaczęło pokrywać się trującą chmurą gazów. Dziś, wraz z zaostrzeniem norm jakości powietrza, trujące spaliny nie stanowią już wielkiego zagrożenia dla mieszkańców.

www.huffingtonpost.co.uk

Londyńska mgła występuje lokalnie. Potrafi sparaliżować niektóre dzielnice miasta, podczas gdy w innych życie toczy się zwykłym rytmem.

Zjawiskiem mgły w Londynie zafascynowany był czołowy przedstawiciel francuskiego impresjonizmu Claude Monet. W stolicy Wielkiej Brytanii namalował swoje najważniejsze dzieła – serię ponad stu obrazów ukazujących we mgle Tamizę i budynek parlamentu. „Uwielbiam Londyn” – mówił – „a nade wszystko kocham mgłę”.

Claude Monet – Londyn, Parlament (Efekt Mgły) – Muzeum d’Orsay, Paryż

Motyw mgły pojawiający się w malarstwie i literaturze sprawił, że Londyn okrzyknięto miastem wiecznie spowitym mgłą.

5. SHERLOCK HOLMES

Genialny detektyw był fikcyjną postacią twórczości kryminalnej sir Arthura Conan Doyle’a. Kraciasty płaszcz, czapka z daszkiem i nieodłączna fajka uczyniły z Holmesa postać znaną na całym świecie.

Po raz pierwszy detektyw pojawił się w powieści „Studium w szkarłacie” w 1887 r., a łącznie stał bohaterem czterech powieści i 56 opowiadań. W 1893 r. znużony pisarz uśmiercił detektywa, jednak protesty czytelników, a nawet noszenie czarnych opasek na znak żałoby, spowodowały, że Holmes został cudownie ocalony.

W 1990 r. otwarto muzeum poświęcone detektywowi, które znajduje się w Londynie przy ul. Baker Street 221 B – w miejscu, gdzie (według powieści) Holmes zamieszkiwał ze swoim przyjacielem dr Watsonem.

fot. André Zehetbauer – flickr.com/CC

W muzeum można znaleźć przedmioty kojarzące się ze słynnym detektywem, woskowe figury obu bohaterów oraz eksponaty związane z pisarzem.

Sherlock Holmes posiada także dwumetrowy pomnik, tuż obok stacji metra Baker Street, na której ścianach widnieje cień słynnego detektywa.

Przygody Holmesa były inspiracją wielu filmów, spektakli, komiksów i gier. Na jego postaci wzorowany jest sam doktor House – głównym wątkiem serialu nie jest przecież leczenie, ale rozwiązywanie zagadek medycznych. W 2010 r. telewizja BBC wyprodukowała znakomitą, uwspółcześnioną wersję przygód Sherlocka Holmesa (pt. „Sherlock”), którego akcja rozgrywa się we współczesnym Londynie, w świecie smartfonów, komputerów, internetu i nowoczesnych laboratoriów kryminalistycznych.

6. UNION JACK

Union Jack to popularna nazwa flagi Wielkiej Brytanii. Jej historia sięga roku 1603 r., kiedy to Anglia i Szkocja zawarły unię personalną pod rządami Jakuba I z dynastii Stuartów. Powstała z połączenia znanych już od średniowiecza symboli: czerwonego krzyża św. Jerzego na białym polu (symbolizującego Anglię) oraz białego krzyża św. Andrzeja na polu błękitnym (symbolu Szkocji).

www.wikipedia.org

Wraz utworzeniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii (i likwidacją samodzielnego parlamentu Irlandii w 1801 r.) do flagi dodano ukośny czerwony krzyż na białym polu (krzyż św. Patryka jako symbol Orderu św. Patryka z końca XVIII w.).

Od XVI do XIX w. brytyjska flaga pełniła jedynie funkcję bandery (proporca), symbolizującej monarchię i jej siły zbrojne marynarki wojennej (flaga narodowa będąca symbolem państwa i narodu pojawiła się w Europie dopiero pod koniec XVIII w.). Stąd pochodzi nazwa „Union Jack” (Jack z angielskiego oznacza proporzec).

W XIX wieku przyjął się też zwyczaj używania brytyjskiej bandery w koloniach i dominiach. Przyczyniło się to do powstania wielu flag, na których widnieje Union Jack w kantonie, m.in. Australii, Nowej Zelandii i Fidżi, także Bermudów, Wysp Cooka, Kanady (do 1965 r.)

Dopiero pod koniec XIX w., podczas panowania królowej Wiktorii, Brytyjczycy zaczęli postrzegać Union Jack jako symbol narodowy. W 1933 r. brytyjskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oficjalnie uznało Union Jack za flagę narodową.

7. JAMES BOND

Słynny agent 007 w służbie brytyjskiego wywiadu wojskowego MI6 jest fikcyjnym bohaterem powieści Iana Fleminga, a także serii filmów.

James Bond to przystojny, inteligentny i wszechstronnie wykształcony mężczyzna o nienagannych manierach, który nosi eleganckie garnitury i jeździ najlepszymi samochodami. Uwielbia towarzystwo pięknych kobiet, a jego ulubionym drinkiem jest wódka z Martini – wstrząśnięta, nie mieszana. Podwójne zero w kryptonimie oznacza licencję na zabijanie.

www.hollywoodmegastore.com

Inspiracją postaci agenta Jej Królewskiej Mości był rzeczywisty serbski szpieg Dušan Popov, podwójny agent brytyjski i niemiecki, znanym także z charakteru playboya. Postać brytyjskiego szpiega powstała podczas wakacji Iana Fleminga w jamajskiej posiadłości nazywanej Goldeneye, a nazwisko agenta pisarz zapożyczył od amerykańskiego ornitologa Jamesa Bonda. Uznał je za idealne dla swojego bohatera, gdyż było krótkie, nieromantyczne, anglosaksońskie i przy okazji bardzo męskie, a w dodatku łatwo dawało się wymówić w każdym języku.

James Bond jest najbardziej znany z serii filmów z nim w roli głównej. Pierwszym filmem o przygodach 007 był „Doktor NO” nakręcony w 1962 r. Do dziś powstały 24 produkcje filmowe, a w rolę agenta wcieliło do tej pory się sześciu aktorów. W każdym z filmów agent przedstawia się kultowym już powiedzeniem: „Nazywam się Bond. James Bond”.

fot. www.independent.co.uk

W 2012 roku James Bond w specjalnie przygotowanym filmie eskortował Królową Elżbietę II na stadion w Londynie z jej pałacu w celu otwarcia igrzysk olimpijskich 2012. Królowa po raz pierwszy w historii zgodziła się zagrać samą siebie w filmie, a rolę agenta 007 zagrał Daniel Craig.

8. Five o’clock Tea

Brytyjski zwyczaj popołudniowej herbatki, serwowanej o piątej po południu, zapoczątkowała księżna Bedfordu Anna, która ceniła sobie dobrej jakości herbatę sprowadzaną z dalekich kolonii. Tradycja powstała na przełomie XVIII i XIX w. kiedy to po południowym posiłku, zwanym luncheonem, spożywano obiad ok. 19.00-20.30. Długa różnica czasu między posiłkami spowodowała wprowadzenie lekkich popołudniowych przekąsek wraz z piciem herbaty ok. 17.00. Kobiety przywdziewały na tą okazję eleganckie suknie, rękawiczki i kapelusze, a spotkanie odbywało się w najlepszym salonie.

www.telegraph.co.uk

Zwyczaj ten został przejęty najpierw przez arystokrację, a potem stał się częścią angielskiej kultury. Spotykanie się na niezobowiązującym „fajfie” należało dawniej do dobrego tonu. Królowa nadal popiera zwyczaj „five o’clok”, jednak Anglicy powoli przestają kultywować tę tradycję zasiadając do podwieczorku o innych porach.

9. Piętrowe autobusy, czerwona budka telefoniczna, czarne taksówki, London Eye, Dom Towarowy Harrods…(pisałam o tym TUTAJ i TUTAJ)

10. „Mind the Gap!”

To komunikat, który pasażerowie metra w Londynie słyszą kilkadziesiąt razy dziennie. Ostrzega przed odstępem pomiędzy wagonem a platformą peronu, a czasem także przed różnicą poziomów między nimi.

Napisy o tej treści wymalowane są także na krawędzi peronów. Skąd wzięły się takie niedoskonałości? Otóż przez wiele lat każda linia metra była prywatną własnością innego inwestora, a każdy z nich budował tabor według swoich potrzeb. Dopiero w 1933 r. metro stało się własnością państwową. Ponadto pociągi przystosowane do jazdy w głębokich tunelach były węższe od tych, które jeździły na pierwszych liniach bliżej powierzchni.

fot. Álvaro Millán – flickr.com/CC

Pierwsze ostrzeżenie dla podróżnych nagrano w 1968 r. Co ciekawe, ten krótki i zwięzły komunikat zrobił zadziwiającą karierę! W sklepach z pamiątkami dostaniemy szeroki wybór gadżetów (koszulki, torby, kubki etc) ze słynnym napisem „Mind the Gap!”.