Czy Warszawa da się lubić? Sprawdzam na weekendowym wypadzie (część 1)

Warszawa jakoś nigdy nie była mi po drodze. Nie licząc kilku podróży na lotnisko, po raz ostatni zawitałam tam jeszcze w czasach licealnych, ze szkolną wycieczką… Dlatego wakacyjny wylot z Okęcia do Chin potraktowałam jako świetną okazję do nadrobienia zaległości i krótkiego zwiedzania stolicy. Co się zmieniło od mojej ostatniej wizyty? Wszystko! No może poza Pałacem Kultury :) Przybyło drapaczy chmur, powstało metro, zmodernizowano śródmieście… Warszawa okazała się przyjaznym miejscem na weekendowy wyjazd. Jak spędzić dwa dni w stolicy? Zapraszam na spacer po mieście!

Weekendowe zwiedzanie Warszawy rozpoczęłam od wzbudzającego emocje symbolu miasta i jednocześnie najwyższego budynku w Polsce: Pałacu Kultury i Nauki, który właśnie obchodzi swoje 60-letnie urodziny. Pomysłodawcą „daru narodów radzieckich dla narodu polskiego” był Józef Stalin, a projektantem rosyjski architekt Lew Rudniew.  Budowa 44-piętrowego pałacu trwała 3 lata i brało w niej udział 3500 radzieckich robotników. Budowla łącznie z iglicą wznosi się na wysokość 237 m (bez iglicy: 188 m). Na szczycie Pałacu Kultury znajduje się odsłonięty w sylwestrową noc 2000/2001 r. tzw. Zegar Milenijny o średnicy 6 m, który jest drugim co do wielkości w Europie i najwyżej położonym zegarem wieżowym na świecie.

Pałac jest jedynym w całości zachowanym przykładem architektury realizmu socjalistycznego. W 2007 r. wpisano go do rejestru zabytków, co wzbudziło wiele kontrowersji. Gmach służy dziś jako centrum kulturalne, wystawowe i bankietowe. W słynnej Sali Kongresowej, która na trzech poziomach może pomieścić 2.880 widzów, odbywają się największe gale i uroczystości. W pałacu mieści się także ciekawe Muzeum Techniki, w którym można zobaczyć m.in. maszynę szyfrującą Enigma.

Pałac do dziś wzbudza skrajne emocje – jedni go podziwiają, dla innych jest synonimem kiczu i symbolem minionej epoki. Niemniej jednak na XXX piętrze, na wysokości 114 m, znajduje się taras widokowy z imponującą panoramą całej Warszawy – ponoć najpiękniejszą, bo nie widać stąd… samego Pałacu :) (wstęp – 20 zł).

Na galerii wewnętrznej tarasu widokowego obejrzałam nagrodzone prace przedszkolaków – laureatów konkursu „Zaczarujmy Pałac Kultury…” –  jak widać kreatywność dzieci nie zna granic :)

Widok Warszawy z 30-piętra tarasu widokowego oczywiście robi wrażenie, ale no cóż…. sami rozumiecie, że po Burj Khalifa nic już nie będzie takie jak przedtem ;) (panoramę Dubaju z najwyższego budynku świata  zobaczysz TUTAJ).

Zjeżdżamy w dół, by u zbiegu Alej Jerozolimskich i Marszałkowskiej odnaleźć słup kilometrowy, od którego liczone są odległości na mapach. Ustawiono go podczas budowy Placu Defilad oraz przebudowy ulic wokół Pałacu Kultury. Na słupie wykonanym z polerowanego granitu umieszczone są odległości do stolic europejskich oraz polskich miast.

Kierując się na wschód Alejami Jerozolimskimi docieramy do Ronda de Gaulle’a ze słynną już palmą. Dlaczego w środku Warszawy „wyrosła” sztuczna daktylowa palma? To projekt artystyczny Joanny Rajkowskiej z 2002 r. pod nazwą „Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich” – konkluzja jej podróży po Izraelu. Jak pisze autorka przedsięwzięcia „w sposób dosłowny jest to przeniesienie widoku – który w Izraelu jest oczywisty – do Warszawy, na ulicę, której nazwa z kolei odsyła z powrotem do Izraela”. A skąd wzięła się nazwa ulicy? Pochodzi od założonej  w 1774 r. i nieistniejącej już osady żydowskiej, nazywanej Nową Jerozolimą, do której prowadził trakt zwany Drogą Jerozolimską, dziś przemianowany na Aleje Jerozolimskie.

Tuż za rondem znajduje się założone w 1862 r. Muzeum Narodowe. W jednym z największych muzeów w Polsce zobaczymy bogatą galerię malarstwa polskiego od XIII w., gdzie niekwestionowaną atrakcję stanowi „Bitwa pod Grunwaldem” J. Matejki (XIX w.) o wymiarach 426 × 987 cm. Znajdziemy tu też galerię egipską autorstwa prof. K. Michałowskiego (którego misja archeologiczna prowadziła m.in. prace przy odbudowie Świątyni Hatszepsut), zbiory starożytnej sztuki greckiej, rzymskiej, Bliskiego Wschodu, galerię sztuki średniowiecznej, orientalnej czy malarstwa obcego.

fot. Muzeum Narodowe w Warszawie/ Wikimedia Commons.org

Wschodnie skrzydło modernistycznego gmachu zajmuje Muzeum Wojska Polskiego z bogatym zbiorem 250 tyś. militarnych eksponatów. Wśród najmłodszych największą popularnością cieszy się wystawa plenerowa z kolekcją samolotów, czołgów, artylerii oraz broni rakietowej.

fot. Halibutt/ Wikimedia Commons.org

Na Rondzie de Gaulle’a skręcamy w lewo i wkraczamy na historyczny Trakt Królewski – najważniejszy szlak turystyczny, który łączy trzy dawne rezydencje królewskie: Zamek Królewski, Łazienki Królewskie i Pałac w Wilanowie. Ten odcinek traktu to Nowy Świat – najbardziej ekskluzywna ulica stolicy. Jej historia sięga połowy XVII w, kiedy to ulica-dzielnica była pierwszą świecką jurydyką w rejonie Starej Warszawy. Całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej, została odbudowana w klasycystycznym stylu z początków XIX w. Pod koniec lat 90-tych XX w., z okazji 400-rocznicy stołeczności Warszawy (1596 r.), Nowy Świat został całkowicie odremontowany.

Kierując się w stronę Zamku Królewskiego po lewej stronie mijamy zamienioną w deptak ul. Chmielną, po prawej – pełną modnych kawiarni, restauracji i klubów ul. Foksal. Łasuchy mogą zajrzeć na pączka i kawę do założonego w 1869 r. sklepu i kawiarni Bliklego.

Nowym Światem dochodzimy do Krakowskiego Przedmieścia, głównego traktu przedrozbiorowej Warszawy, zwanego dziś salonem stolicy. Po prawej stronie, przed Pałacem Staszica (obecnie siedzibą Polskiej Akademii Nauk) wznosi się wykonany z brązu 2,8-metrowy pomnik Mikołaja Kopernika z 1830 r., autorstwa duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Wierne kopie monumentu znajdują się w Montrealu i Chicago. W 2007 r. na placu wokół pomnika umieszczono model Układu Słonecznego.

Po lewej stronie zatrzymajmy się na chwilę przy XVII-wiecznej barokowej Bazylice św. Krzyża, najważniejszej (obok katedry) świątyni w dziejach Warszawy. W 1683 r. król Jan III Sobieski zawierzał w niej Bogu siebie i Ojczyznę przed turecką wyprawą na Wiedeń. Na balustradzie przed fasadą znajduje się figura Chrystusa dźwigającego krzyż z napisem na cokole „Sursum Corda” („W górę serca”) – jeden z najbardziej charakterystycznych elementów Krakowskiego Przedmieścia.

W jednym z filarów świątyni spoczywa urna z sercem Fryderyka Chopina oraz noblisty Władysława Reymonta.

W kościele znajdują się też epitafia innych wybitnych Polaków: Bolesława Prusa, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Juliusza Słowackiego i Władysława Sikorskiego. Od kościoła wziął swoją nazwę folwark świętokrzyski, a także ulica, trasa i Most Świętokrzyski.

Wzdłuż Krakowskiego Przedmieścia rozmieszczone są szklane kubiki z reprodukcjami obrazów XVIII-wiecznego wenecjanina, Bernarda Bellotta, zwanego Canalettem – nadwornego malarza Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jego warszawskie weduty (pejzaże przedstawiające widoki miast), charakteryzujące się wyjątkową pieczołowitością w odmalowywaniu szczegółów, stały się bezcenną pomocą przy powojennej odbudowie Warszawy. Kubiki ustawione są tak, by można było porównać perspektywę osiemnastowiecznego Traktu Królewskiego z obrazów malarza z widokiem współczesnej Warszawy.

Spacerując dalej, po prawej stronie mijamy Kampus Główny Uniwersytetu Warszawskiego z XVIII-wieczną neobarokową Bramą Główną. Bramę zdobią rzeźby przedstawiające Uranię – symbol wiedzy oraz Atenę – symbol pokoju, na wzór antycznych oryginałów z Muzeów Watykańskich. Zabytkowy jest także Gmach Pomuzealny (obecnie Instytut Historyczny), a także Pałac Uruskich (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych). Rezydencją rektoratu Uniwersytetu Warszawskiego jest Pałac Kazimierzowski, z początku XVII w., będący niejednokrotnie plenerem filmowym – kręcono tu m.in. „Przedwiośnie” Filipa Bajona.

Atrakcją Traktu Królewskiego są także multimedialne „Ławeczki Chopina”, będące częścią szlaku chopinowskiego powstałego w 200-setną rocznicę urodzin kompozytora i wiodącego wśród miejsc związanych z młodością Chopina. Ławeczki (w całej Warszawie jest ich 15) wyposażone są w opis danej lokalizacji i informację o jej historycznych powiązaniach z kompozytorem, a po naciśnięciu przycisku ławeczka, niczym grająca szafa, gra fragment wybranego utworu Chopina.

Jedną z nich zobaczymy tuż obok późnobarokowego  kościoła Wizytek z XVIII w., w którym w latach 1825–1826 na kościelnych organach grał 15-letni Fryderyk Chopin. Przy wejściu znajduje się pomnik-epitafium ks. Jana Twardowskiego w formie klęcznika, z wyrytym jego ostatnim wierszem.

Z Krakowskiego Przedmieścia odbijamy na chwilę w lewo, w ul. Tokarzewskiego, by dotrzeć do Placu Piłsudskiego – miejsca ważnych uroczystości związanych z historią Polski. Plac powstał w 1791 r. jako dziedziniec Pałacu Saskiego, wysadzonego po upadku Powstania Warszawskiego. Pod arkadami ocalałego fragmentu pałacu znajduje się dziś symboliczny Grób Nieznanego Żołnierza odsłonięty 2 listopada 1925 r. Tego dnia złożono w nim prochy bezimiennego żołnierza sprowadzone z Cmentarza Obrońców Lwowa.

Przy grobie płonie wieczny znicz, a służbę pełni warta honorowa z Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego (w niedzielę o 12.00 warto zobaczyć uroczystą zmianę warty).

Na filarach znajduje się 18 tablic upamiętniających miejsca bitew z lat 972 – 1945. W czterech urnach umieszczono ziemię z 24 pól bitewnych, z prochami żołnierzy, którzy zginęli w II wojnie światowej. Znaczenie Grobu Nieznanego Żołnierza podkreśla wprowadzony w protokole dyplomatycznym obowiązek odwiedzenia go przez delegacje zagraniczne składające wizyty w Polsce.

Przy krańcu ul. Tokarzewskiego wznosi się pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięty w 1995 r., spoglądającego na plac nazwany jego imieniem.

Pora na krótki odpoczynek w Ogrodzie Saskim – pierwszym publicznym ogrodzie miejskim w Polsce, założonym jako ogród przypałacowy w stylu francuskim w XVIII w. dla króla Augusta II Mocnego i zmienionym w krajobrazowy ogród angielski na pocz. XIX w. Zwróćcie uwagę na empirową Fontannę Wielką z poł. XIX w. autorstwa Henryka Marconiego (jednego z najwybitniejszych polskich architektów I poł. XIX w.), która cudem przetrwała wojenną zawieruchę.

W pobliżu Placu Piłsudskiego można podziwiać klasycystyczny gmach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej wybudowany w XIX w. według projektu Antonia Corazziego i odbudowany po wojnie w 1965 r. Scena opery jest jedną z największych w Europie, a widownia liczy 1800 miejsc. Teatr stale współpracuje z najsłynniejszymi światowymi scenami operowymi, m.in. Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Teatro Alla Scala w Mediolanie czy Coliseum Theatre w Londynie.

fot. Sempoo/ Wikimedia Commons.org

Przez Plac Teatralny przebiega tzw. Południk Warszawski o długości geograficznej wschodniej 21°00’42”.

fot. PawełMM/ Wikimedia Commons.org

Wracamy na Krakowskie Przedmieście by ujrzeć najstarszy i najdroższy w Warszawie, pięciogwiazdkowy Hotel Bristol z 1901 r., z neorenesansową fasadą i secesyjnym wnętrzem, autorstwa wspomnianego już Henryka Marconiego. Współwłaścicielem legendarnego już hotelu był wybitny pianista, kompozytor i premier Polski Ignacy Paderewski. Hotel słynął ze znanych bali i przyjęć, m.in. z okazji otrzymania Nagrody Nobla przez Marię Skłodowską-Curie. Wśród znakomitych gości hotelu byli m.in. Elżbieta II, George H. W. Bush, John F. Kennedy, Charles de Gaulle, Margaret Thatcher, Jose Carreras czy Sophia Loren. W 2013 r. Hotel Bristol dołączył do jednej z najbardziej prestiżowych sieci hotelowych – The Luxury Collection. 

fot. Boston9/ Wikimedia Commons.org

Z hotelem sąsiaduje Pałac Prezydencki (zwany wcześniej Pałacem Koniecpolskich, Radziwiłłów, Lubomirskich oraz Pałacem Namiestnikowskim). Największy pałac w stolicy pełni funkcję rezydencji Prezydenta Polski od 1994 r. Pałac powstał w XVII w. dla hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego, a od 1674 r. stanowił własność Radziwiłłów. W lutym 1818 r. odbył się tu pierwszy publiczny koncert 8-letniego wówczas Fryderyka Chopina. W tym samym roku pałac został odkupiony przez rząd Królestwa Polskiego z przeznaczeniem na siedzibę namiestnika Królestwa Polskiego. Po 1918 r. pałac stał się oficjalną siedzibą premiera i rządu. 

Obecny wygląd wielokrotnie przebudowywanego pałacu pochodzi z pocz. XIX w. W 1955 r. podpisano tu Układ Warszawski, w 1970 r. układ o normalizacji stosunków PRL z RFN, a w 1989 r. toczyły się w nim obrady Okrągłego Stołu. Prezydent podpisał w pałacu m.in. Konstytucję RP (1997 r.), a także ratyfikował akty o przystąpieniu Polski do NATO (1997 r.) i Unii Europejskiej (2003 r.) oraz Traktat lizboński (2009 r.).

Na dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego mieści się pomnik księcia Józefa Poniatowskiego na koniu, wzorowany na pomniku Marka Aureliusza z rzymskiego Kapitolu, dłuta Bertela Thorvaldsena (autora wspomnianego już pomnika Mikołaja Kopernika). Pomnik powstał dzięki staraniom polskiej arystokracji w pierwszej poł. XIX w. jednak odsłonięto go dopiero w 1923 r. Pierwotnie stanął na Placu Zamkowym, a potem przed Pałacem Saskim i Grobem Nieznanego Żołnierza. Nowy odlew zniszczonej podczas wojny rzeźby ustawiono przed Pałacem Namiestnikowskim w 1965 r.

Zmierzając dalej, w kierunku Placu Zamkowego, napotykamy na neoklasycystyczny monument Adama Mickiewicza autorstwa Cypriana Godebskiego. Jego odsłonięcie w 1898 r. w 100-letnią rocznicę urodzin wieszcza, było wielkim wydarzeniem patriotycznym. Niestety, jak wiele innych pomników, także ten uległ zniszczeniu podczas wojny, jego kopię odsłonięto w 1950 r.

Po chwili docieramy do akademickiego kościoła św. Anny. Pierwsza świątynia w tym miejscu ufundowana przez księżną Annę Fiodorównę powstała przy klasztorze bernardynów połowie XV w., jednak doszczętnie spłonęła. Fundatorem drugiego kościoła wybudowanego w 1533 r. była księżna Anna Radziwiłłówna. Wielokrotnie przebudowywana świątynia jest dziś mieszaniną różnych stylów architektonicznych. Prezbiterium kościoła jest gotyckie, wnętrze barokowe, dzwonnica zaś późnorenesansowa. Budowla spalona w czasie Powstania Warszawskiego została odbudowana w latach 60-tych. 

Z wieży widokowej kościoła roztacza się wspaniały widok na Plac Zamkowy i Stare Miasto – ale o tym przeczytacie w drugiej części relacji z Warszawy, którą znajdziecie TUTAJ.