Ucieczka przed ulewą w Trogirze :)

Trogir to kolejne urokliwe chorwackie miasteczko, wpisane na listę dziedzictwa UNESCO. Słynie ze wspaniale zachowanej starówki, gdzie średniowieczne fortece sąsiadują z renesansowymi pałacami i weneckim gotykiem. Zwiedzając Trogir chciałam bez pośpiechu pospacerować wąskimi uliczkami i odkrywać malownicze zaułki miasta, niestety pogoda pokrzyżowała moje plany… Oto miejsca, które zdążyłam zobaczyć, zanim nastąpiło oberwanie chmury… :)

Historia Trogiru sięga III w. p.n.e., kiedy to greccy koloniści z wyspy Issa (dzisiejszy Vis) założyli tu osadę zwaną Tragurion, czyli „Kozia Wieś” (podobnie nazwano też pobliskie góry – Kozjak). Gdy w regionie nastali Rzymianie miasto włączono do rzymskiej prowincji Dalmatia.

Przez stulecia Trogir nie odgrywał znaczącej roli mimo, że za czasów rzymskich był tu port handlowy. Najbardziej znanym wydarzeniem w historii Trogiru było stracenie tutaj – z rozkazu cesarza Dioklecjana – biskupa Splitu, przyszłego świętego Dujama (za głoszenie wiary chrześcijańskiej).

W XI w. założono tu biskupstwo, zniesione dopiero w 1828 r. Od 1107 r. Trogir znajdował się pod panowaniem węgierskim i otrzymał prawa miejskie. W 1223 r. miasto zostało doszczętnie zniszczone przez Saracenów, a gdy 70 lat później zostało odbudowane – stało się znaczącym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym Dalmacji.

Okres intensywnego rozwoju miasta przypada na XII i XIII w., zwłaszcza za panowania bana Mladena Subicia, zwanego Stit Hrvata (Tarcza obronna Chorwatów). Wówczas żył tu i tworzył mistrz Radovan – twórca wspaniałego portalu w trogirskiej katedrze, a także dwaj wybitni chorwaccy humaniści: Petar Ćipiko i Fran Trankvil.

Od 1420 r. aż do końca XVIII w. Trogir pozostawał pod panowaniem Wenecjan. W latach 1806-1814 znalazł się w rękach francuskich, a później przez sto lat należał do monarchii Austro-Węgierskiej. W czasie II wojny światowej miasto znajdowało się pod okupacją – najpierw włoską a potem niemiecką. Po wojnie stało się częścią Jugosławii, a od 1991 r. należy do niepodległej Chorwacji.

Jak zaplanować spacer po Trogirze?

Stare Miasto znajduje się na przybrzeżnej wysepce, połączonej ze stałym lądem krótkim kamiennym mostem. Niegdyś otoczone było murami obronnymi, które rozebrano w XIX w. Pozostały po nich jedynie fragmenty oraz dwie zabytkowe bramy: Morska, wiodąca do miasta od strony południowej oraz Lądowa, strzeżona przez patrona miasta – biskupa św. Jana Ursina, przez którą wkraczamy na trogirską starówkę.

Ulicą Gradską docieramy do centralnego punktu miasta – Placu Jana Pawła II, gdzie niegdyś znajdowało się rzymskie forum. Jego północną pierzeję zajmuje najwspanialszy zabytek Trogiru – katedra św. Wawrzyńca, ukończona pod koniec XV w. Świątynia, którą wznoszono przez cztery stulecia, powstała na ruinach kościoła zniszczonego przez Saracenów w 1123 r.

Trójnawową katedrę zdobi olśniewający marmurowy portal – arcydzieło rzeźby romańskiej w całej Dalmacji. Jego autorem jest mistrz Radovan – najwybitniejszy chorwacki rzeźbiarz średniowiecza.

Górna część portalu przedstawia sceny z życia Chrystusa, figury świętych, wyobrażenia miesięcy, sceny łowieckie i motywy roślinne.

Wejścia do świątyni strzegą dwa kamienne lwy.

Na ich grzbietach stoją nagie postacie Adama i Ewy osłonięte listkami figowymi (czy na pewno powinny mieć pępki? ;)

U podstawy każdego łuku znajdują się, zgodnie z ówczesną praktyką, umęczone postaci uosabiające żydów i muzułmanów, dźwigające na swoich ramionach cały ciężar drzwi.

Wnętrze katedry jest równie wspaniałe, a barok przeplata się tu z gotykiem i renesansem. Na uwagę zasługuje barokowy ołtarz, rzeźbiona romańska ambona i drewniane stalle w stylu weneckiego gotyku.

Jednak najważniejszą częścią świątyni jest piękna renesansowa kaplica z sarkofagiem św. Jana Ursiniego, XI-wiecznego biskupa Trogiru i patrona miasta. Autorem zachwycającego dzieła jest Nikola Firentinac – uczeń Donatella, mistrza włoskiego renesansu.

Obok katedry wznosi się górująca nad miastem dzwonnica, której budowę rozpoczęto w 1405 r., a ukończono dopiero u schyłku XVI w. Nie dziwi więc, że 47-metrowa budowla łączy różne style architektoniczne, począwszy od wczesnego gotyku (na dole), poprzez gotyk wenecki w części środkowej, aż do późnego renesansu (na szczycie).

Po drugiej strony placu stoi stara wieża zegarowa – jedyna pozostałość po kościele św. Sebastiana, wybudowanym w tym miejscu jako wotum za ochronę miasta w czasie panującej tu zarazy. Front wieży zdobią rzeźby Chrystusa i św. Sebastiana wykonane przez Mikołaja z Florencji. Wewnątrz znajduje się tablica upamiętniająca ofiary wojny domowej.

Tuż obok wieży zegarowej mieści się XV-wieczna miejska loggia – dawny sąd grodzki. Niegdyś służyła jako sala rozpraw, a wszyscy nadużywający prawa byli sądzeni i karani na widoku publicznym. Ze schodów loggi ogłaszano także najważniejsze informacje dla mieszkańców. Loggię zdobi płaskorzeźba „Sprawiedliwość” Nikoli Firentinaca z 1471 r. Na tyłach loggi znajduje się najstarsza świątynia w mieście – XI-wieczny kościółek św. Barbary.

W loggi niespodziewanie natknęłam się na zespół wykonujący „klapę” – tradycyjną pieśń dalmacką wykonywaną a capella, z podziałem na głosy, pełną pasji i bogatych współbrzmień.

Od strony wschodniej plac zamyka średniowieczny romańsko-gotycki ratusz miejski. W XVII w. budynek został przekształcony w teatr, który spłonął w pożarze w 1890 r. i został odbudowany w stylu renesansowym.

Koniecznie zajrzyjcie na okazały malowniczy dziedziniec, którego architektura nawiązuje do weneckiego gotyku, z pięknymi arkadami i kamienną studnią.

Z boku katedry (na przeciwko portalu Radovana) warto jeszcze zwrócić uwagę na renesansowy Pałac Ćipiko z poł. XV w. – ówczesną siedzibę najzamożniejszej trogirskiej rodziny, powszechnie szanowanej za wkład w rozwój miasta. Pierwsze piętro wyróżnia się wielkimi gotyckimi oknami z balustradą z jasnego kamienia. Między łukami umieszczone są cztery figury aniołów, z których dwa środkowe trzymają zwój z rodzinnymi herbami.

fot. Janmad – Wikimedia Commons/ CC

Spacerując po starym mieście w kierunku południowym dojdziemy do XVI-wiecznej Bramy Morskiej, przez którą wyjdziemy na wysadzaną palmami nadmorską promenadę, zwaną Rivą.

Latem cumują tu drogie jachty i łódki turystyczne, a wokół licznych kawiarni i restauracji toczy się wieczorne życie Trogiru.

Spacerując deptakiem miniemy kościół św. Dominika, i jednocześnie klasztor dominikański, zbudowany z marmuru z wyspy Brač (który posłużył także do budowy pałaców w Wenecji oraz Białego Domu w Waszyngtonie). Klasztor powstał w 1265 r., a kościół budowano przez cały XIV wiek. Przed kościołem, od strony bulwaru, stoi pomnik Augustina Kazotica, biskupa Trogiru (1260-1323).

Zachodni kraniec bulwaru wyznacza XV-wieczna twierdza Kamerlengo z pokaźną ośmioboczną wieżą, wybudowana przez Wenecjan, by broniła miasta przed Turkami. Podczas II wojny światowej twierdza odegrała niechlubną rolę jako miejsce egzekucji Chorwatów, przeprowadzanych przez Włochów.